Termin sukcesja pochodzi z łacińskiego słowa successio, które dosłownie oznacza dziedziczenie oraz następstwo prawne. Określenie sukcesji stosowane w różnych dziedzinach nauki związane jest z procesem ewolucji, zmiany oraz następstwa według oznaczonej kolejności i tak w nauce historii oznacza następstwo tronu władcy, w nauce prawa dziedziczenie oraz schedę spadkową, a w ekonomii przejście aktywów oraz pasywów wraz z przekazaniem kierownictwa. Sukcesja może odnosić się również do biznesu rozumianego jako prowadzenie i zarządzanie przedsiębiorstwami, zarządzanie nawiązanymi relacjami biznesowymi oraz realizowanie założonych celów gospodarczych i ekonomicznych poprzez prowadzone firmy.
W 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją. Przepisy regulują kwestie związane z tymczasowym zarządzaniem przedsiębiorstwem po śmierci osoby fizycznej, która wykonywała działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, w tym ustanawianie zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie osoby fizycznej. W zarządzie sukcesyjnym ustanowionym na podstawie przepisów ustawy, przedsiębiorstwem osoby fizycznej administruje osoba fizyczna ustanowiona jako zarządca sukcesyjny z chwilą śmierci przedsiębiorcy w przypadku gdy przedsiębiorca jeszcze za życia dokonał wpisu do Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej bądź powołana po śmierci przedsiębiorcy przez podmiot posiadający na podstawie przepisów ustawy uprawnienia do powołania zarządcy. nią. Zgodę na powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy udzielają osoby, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100. Wielkość udziału w przedsiębiorstwie wynika z wielkości posiadanych udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa. Głównym zadaniem ustanowionego w przedsiębiorstwie zarządcy sukcesyjnego jest prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku, w tym dokonywanie czynności sądowych i pozasądowych odnoszących się do przedsiębiorstwa w spadku.
Niewątpliwie planowanie sukcesyjne oraz wdrażanie sukcesji to wyzwanie, ponieważ na proces dobrze przeprowadzonej sukcesji składa się szereg czynności prawnych zmierzających do zmian właścicielskich łącznie z koniecznością przekształcenia formy prawnej prowadzonej działalności, a także do wdrożenia zmian w zakresie organizacji i zarządzania przedsiębiorstwem. Etap realizowania procesu sukcesji powinien zostać poprzedzony analizą podatkową stanu przedsiębiorstwa oraz transakcji składających się na proces sukcesji. Niemniej jednak, prawidłowo przeprowadzona sukcesja, w tym ustanowienie zarządu sukcesyjnego zapewni na wypadek dziedziczenia sprawne przejęcie sterów przedsiębiorstwa oraz zmniejszy ryzyko ewentualnych sporów na etapie postępowania o nabycie spadku, które mogą stanowić zagrożenie dla kontynuacji biznesu. Warto pamiętać o tym, że w zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej może administrować prokurent albo jeden ze spadkobierców, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie.
Kancelaria prawna EMPIRIUM specjalizuje się w przygotowywaniu dla klientów scenariuszy sukcesji, a następnie wdrażaniu wybranego przez klienta scenariusza. Doradztwo prawników kancelarii obejmuje również ustanawianie zarządu sukcesyjnego Ustalamy z klientem założone przez niego cele do osiągnięcia, poznajemy strukturę właścicielsko-organizacyjną prowadzonego biznesu, a następnie dokonujemy analizy prawnej i podatkowej możliwych do przeprowadzenia transakcji oraz czynności prawnych w celu osiągnięcia założonego przez klienta celu sukcesji w najbardziej efektywny sposób. Zasadniczym celem takich działań jest dążenie do zapewnienia kontynuacji działalności gospodarczej po śmierci przedsiębiorcy. Ponadto występujemy o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w celu potwierdzenia prawidłowości rozliczenia podatkowego czynności składających się na proces sukcesji. Realizujemy wszelkie formalności związane z powoływaniem zarządcy sukcesyjnego i reprezentacji przedsiębiorstwa w spadku przed sądami, organami administracji publicznej, kontrahentami.
Ponadto doradzamy przy czynnościach związanych z ustanawianiem zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Uprawnienia do powołania zarządcy przysługują przedsiębiorcy, a po jego śmierci przechodzą na uprawnione na podstawie przepisów prawa do tego jednostki. Do realizacji wszelkich formalności z tym związanych niezbędne jest zgłoszenie faktu ustanowienia osoby pełniącej funkcje zarządcze do Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej. Można tego dokonać osobiście w urzędzie albo przez Internet. Do złożonych dokumentów trzeba dołączyć oświadczenie o powołaniu osoby pełniącej funkcje zarządcy sukcesyjnego oraz jej pisemną zgodę.
Zgodnie z obowiązującym prawem zarządca sukcesyjny ma prawo do podejmowania decyzji w bieżących sprawach dotyczących przedsiębiorstwa w spadku. Działa on zawsze w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli firmy. Za zobowiązania powstałe w tym czasie odpowiadają zatem spadkobiercy będący współwłaścicielami przedsiębiorstwa w spadku. Przed przystąpieniem do spełniania swoich zadań zarządca sukcesyjny powinien sporządzić spis z natury. Jest on zwolniony z odpowiedzialności za długi przedsiębiorstwa, jednak musi liczyć się z konsekwencjami działania na szkodę firmy.
Zarządca sukcesyjny ma prawo do samodzielnego zarządzania firmą w sprawach bieżących. Dysponuje on rachunkiem bankowym danego podmiotu gospodarczego, może realizować zlecenia i płatności, a także wykonywać usługi. Przedsiębiorstwo w spadku funkcjonuje pod numerem identyfikacji podatkowej zmarłego przedsiębiorcy do chwili wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego bądź wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządu sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny w przedsiębiorstwie w spadku od dnia ustanowienia rozlicza się z podatków na analogicznych zasadach, jak czynił to zmarły właściciel firmy. W przypadku podatku od towarów i usług musi on jednak zaktualizować zgłoszenie rejestracyjne VAT-R.
